Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên, Nam Đàn, tỉnh Nghệ An (gọi tắt là Khu di tích Kim Liên) là di tích có giá trị đặc biệt liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh hùng giải phóng dân tộc - Danh nhân văn hoá thế giới.
Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên, Nam Đàn, tỉnh Nghệ An (gọi tắt là Khu di tích Kim Liên) là di tích có giá trị đặc biệt liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh hùng giải phóng dân tộc - Danh nhân văn hoá thế giới.
Hiện nay, nhu cầu của khách đến tham quan, học tập, nghiên cứu, dâng hương tại nơi đây có xu hướng ngày càng tăng, nhất là trong bối cảnh toàn Đảng, toàn quân và toàn dân đang đẩy mạnh việc Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, hoạt động du lịch của Khu di tích vẫn chưa tương xứng so với tiềm năng, vị thế cũng như mục tiêu đầu tư đặt ra. Lượng khách đến tham quan đông nhưng thời gian lưu lại ngắn và hầu như không có khách lưu lại qua đêm; khách quốc tế còn chiếm tỷ trọng rất thấp. Hệ thống tua tuyến tham quan chưa hình thành rõ và còn thiếu tính chuyên nghiệp; sản phẩm du lịch, dịch vụ đơn điệu, manh mún và chưa có đóng góp đáng kể cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương cũng như đời sống, việc làm của người dân.
Vì vậy, để phát huy vị thế là Khu di tích lịch sử văn hoá quốc gia đặc biệt, là điểm nhấn của thương hiệu du lịch Nghệ An, cần thiết phải có giải pháp làm tăng tính hấp dẫn của Khu di tích Kim Liên trên cơ sở bảo tồn và khai thác có hiệu quả giá trị văn hóa của di tích, của địa phương thành các sản phẩm du lịch đặc sắc, riêng có, phát triển đa dạng và đồng bộ hệ thống dịch vụ du lịch, thương mại, vui chơi giải trí dân gian truyền thống để thu hút khách và tăng nguồn thu, đem lại giá trị kinh tế tương xứng cho địa phương và cộng đồng dân cư. Xuất phát từ yêu cầu trên, căn cứ vào tình hình thực tế việc hiện nay, tôi xin đề xuất một số nhiệm vụ và giải pháp “Nâng cao hiệu quả hoạt động tại Khu Di tích Kim Liên, gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Nghệ An và hướng tới trở thành trọng điểm du lịch quốc gia.
Về nhiệm vụ
Một là: Tạo bước chuyển biến căn bản về sản phẩm, dịch vụ phục vụ khách để thúc đẩy phát triển hoạt động du lịch tại Khu di tích Kim Liên, trong đó:
Bảo tồn, gìn giữ và bảo vệ được di tích gốc để làm nổi bật giá trị và tính hấp dẫn của Khu lưu niệm trên cơ sở bổ sung, hoàn thiện và làm sống động thêm nội dung trưng bày cả về hiện vật và cảnh quan, nhất là tại nhà Trưng bày bổ sung và các di tích vừa được bảo tồn tôn tạo đưa vào hoạt động, đồng thời khôi phục và phát huy giá trị không gian văn hóa làng quê vùng Bắc Trung Bộ cuối thế kỷ XIX đối với di tích làng Sen và làng Hoàng Trù để xây dựng các chương trình tham quan du lịch hấp dẫn.
Tập trung nâng cao chất lượng các sản phẩm, dịch vụ hiện có mà trọng tâm là đổi mới và hoàn thiện công tác tổ chức phục vụ khách tham quan, phát huy tốt giá trị của các di tích, các công trình đã đầu tư; nâng cao chất lượng phục vụ của đội ngũ cán bộ, viên chức và các hộ kinh doanh cả về kỹ năng nghiệp vụ, cả về văn hóa giao tiếp ứng xử; tổ chức sắp xếp và quản lý chặt chẽ chất lượng các dịch vụ trên địa bàn.
Đẩy mạnh phát triển và đa dạng hóa sản phẩm, loại hình du lịch, dịch vụ, trong đó tập trung xây dựng các sản phẩm mang tính đặc thù, có bản sắc riêng và giá trị nổi bật để thu hút khách trên cơ sở khai thác có hiệu quả giá trị văn hóa phi vật thể của Khu di tích, của vùng như: Dân ca Ví giặm, các lễ hội dân gian, làng nghề thủ công mỹ nghệ, sản xuất nông nghiệp…, kể cả các hoạt động du lịch tâm linh nhằm thu hút tăng nhanh lượng khách, nhất là khách du lịch thuần túy, khách có khả năng chi trả cao.
Đưa Lễ hội Làng Sen trở thành một sự kiện văn hóa du lịch mang tầm quốc gia có sự tham gia của các địa phương trong tỉnh, trong nước cũng như quốc tế với chuỗi các hoạt động phong phú vừa mang tính hiện đại, vừa mang tính truyền thống như Liên hoan tiếng hát làng Sen, Dân ca Ví giặm, cắm trại, hội thi thả diều…có khả năng thu hút đông đảo khách du lịch, nhất là giới trẻ.
Liên kết mở rộng không gian du lịch đến các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn huyện Nam Đàn và tỉnh Nghệ An.
Phát triển đa dạng các sản phẩm, hàng hóa lưu niệm cả về chất lượng và hình thức mẫu mã, trong đó chú trọng các sản phẩm mang chủ đề về Bác Hồ, sản phẩm là đặc sản của Kim Liên, của Nam Đàn và sản phẩm làng nghề của các địa phương trong tỉnh.
Có chính sách thu hút đầu tư phát triển các dịch vụ phục vụ khách với trọng tâm là bán sản phẩm hàng hóa lưu niệm, nhà hàng ăn uống, vui chơi giải trí, trải nghiệm và một số điểm lưu trú du lịch phù hợp với nhu cầu của du khách.
Hai là: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phục vụ khách du lịch theo hướng:
Hoàn thiện tổ chức bộ máy Khu di tích vừa đáp ứng nhiệm vụ phục vụ khách tham quan vừa tổ chức quản lý hiệu quả các hoạt động dịch vụ du lịch bảo đảm đến năm 2020 đạt được các tiêu chí của một khu du lịch quốc gia.
Tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ thuyết minh viên, nhân viên phục vụ bảo đảm vừa có kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ, trình độ ngoại ngữ, vừa có phong cách thái độ phục vụ văn minh, chuyên nghiệp, đồng thời quan tâm giáo dục nâng cao nhận thức và văn hóa giao tiếp ứng xử trong hoạt động du lịch cho các hộ kinh doanh dịch vụ và cộng đồng dân cư trên địa bàn.
Ba là: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền quảng bá, xúc tiến sản phẩm du lịch gắn với xây dựng và phát triển thương hiệu Khu di tích Kim Liên ngang tầm quốc gia, khu vực để thu hút khách, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch Nghệ An hiệu quả, bền vững trên cơ sở:
Đa dạng hóa hoạt động tuyên truyền quảng bá du lịch thông qua các kênh thông tin: Internet, báo chí, truyền hình và các hội nghị, hội thảo chuyên đề trong nước, quốc tế; Tăng cường quảng bá giá trị nổi bật của Khu di tích tại các sự kiện văn hoá, thể thao và du lịch ở trong nước và nước ngoài với tư cách là biểu tượng của thương hiệu du lịch Nghệ An; Đẩy mạnh liên kết với các trọng điểm du lịch Vinh, Cửa Lò trong việc xây dựng sản phẩm và tuyên truyền quảng bá du lịch.
Bốn là: Xây dựng môi trường du lịch văn minh, an toàn, thân thiện qua đó tạo ấn tượng yên tâm, thoải mái cho khách du lịch khi đến Nghệ An nói chung và Khu di tích Kim Liên nói riêng, trong đó chú trọng:
Tăng cường công tác bảo vệ an ninh, trật tự nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các di tích và cho khách du lịch; Xây dựng môi trường du lịch xanh, sạch, đẹp và văn hóa giao tiếp ứng xử văn minh, thân thiện cả trong hoạt động kinh doanh dịch vụ phục vụ khách du lịch cũng như trong sinh hoạt của cộng đồng dân cư.
Năm là: Tiếp tục đầu tư phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng và cơ sở vật chất các dịch vụ phục vụ khách, phấn đấu đến năm 2020 đạt tiêu chí của một khu du lịch quốc gia, trong đó tập trung:
Hoàn thiện các công trình, dự án về đường giao thông tiếp cận Khu di tích cũng như các hạng mục (dự án thành phần) về bảo tồn tôn tạo các di tích và hạ tầng kỹ thuật của dự án Bảo tồn tôn tạo Khu di tích Kim Liên gắn với phát triển du lịch đã được phê duyệt phục vụ cho việc khai thác phát triển sản phẩm du lịch. Củng cố chấn chỉnh hệ thống dịch vụ trong khu vực Khu di tích đáp ứng yêu cầu phục vụ khách du lịch đồng thời phải phù hợp với cảnh quan chung. Phát triển đồng bộ hệ thống dịch vụ khu vực lân cận và trên địa bàn Nam Đàn đáp ứng yêu cầu mở rộng không gian và liên kết phát triển các tua du lịch.
Về giải pháp
Một là: Về quy hoạch và cơ chế chính sách huy động các nguồn lực đầu tư
Thực hiện việc rà soát, bổ sung, điều chỉnh Quy hoạch Bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử văn hóa Kim Liên gắn với phát triển du lịch cho phù hợp với tình hình mới. Xây dựng quy hoạch phát triển hệ thống các dịch vụ phục vụ khách du lịch ở khu vực lân cận và trên địa bàn huyện Nam Đàn. Ưu tiên nguồn vốn ngân sách để hoàn thành các công trình hạ tầng giao thông dở dang, các hạng mục công trình bảo tồn tôn tạo các di tích của dự án Bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử văn hóa Kim Liên gắn với phát triển du lịch đã được phê duyệt; hỗ trợ kinh phí cho công tác tuyên truyền quảng bá điểm đến, đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực. Thực hiện việc kêu gọi thu hút đầu tư của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp để phát triển hệ thống các hoạt động sản xuất, giới thiệu và bán sản phẩm lưu niệm, làng nghề, dịch vụ ăn uống, vui chơi giải trí, lưu trú… trong khu vực di tích cũng như ở địa bàn lân cận phù hợp với cảnh quan theo quy hoạch đã được phê duyệt, trong đó Nhà nước có chính sách ưu đãi về thuế, đất đai… theo quy định chung của tỉnh.
Hai là: Về phát triển và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch
Khai thác có hiệu quả các điểm di tích hiện có, đưa các hạng mục công trình đã hoàn thành vào chương trình tham quan của khách du lịch. Tổ chức các hoạt động giao lưu có sự tham gia của khách du lịch tại sân hành lễ của Khu tưởng niệm hoặc địa điểm phù hợp trong Khu di tích. Tích cực thu hút các sự kiện về tổ chức tại Khu di tích Kim Liên. Hình thành không gian giao lưu, trình diễn Dân ca Ví giặm và bán sản phẩm cho khách tại các hộ láng giềng đã phục dựng của Khu di tích hoặc khu vực lân cận. Nâng cấp Lễ hội Làng Sen hàng năm lên lễ hội cấp quốc gia theo hướng cùng với Lễ hội Du lịch Cửa Lò với nhiều không gian cho khách du lịch được tham gia trải nhiệm, nhất là các sinh hoạt văn hóa truyền thống, trò chơi dân gian. Từng bước phát triển loại hình du lịch sinh thái, tâm linh và vui chơi giải trí tại khu Núi Chung
Đổi mới công tác tổ chức tham quan du lịch trong Khu di tích
Bổ sung và hoàn thiện quy trình hướng dẫn tham quan trong toàn bộ Khu di tích cũng như tại từng điểm một cách thống nhất, tránh trùng lặp; khuyến khích được sự tham gia trao đổi của khách du lịch trong chương trình tham quan. Cung cấp đầy đủ thông tin về quy trình, địa điểm tham quan cho khách du lịch trên cơ sở lắp đặt bảng chỉ dẫn tại khu vực đón tiếp, bãi đỗ xe, trên các trang điện tử (website) và gửi cho các đơn vị lữ hành thường xuyên có nguồn khách đến tham quan khu di tích. Nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ đón tiếp hướng dẫn cũng như thuyết minh viên, đồng thời có biện pháp quản lý giám sát việc thực hiện quy trình tham quan tại các di tích. Hiện đại hoá kênh thông tin liên lạc nội bộ để nâng cao hiệu quả tổ chức và quản lý điều hành công tác phục vụ khách tham quan;
Nâng cao chất lượng, hình thức mẫu mã các sản phẩm lưu niệm hiện có để đáp ứng nhu cầu mua sắm của du khách
Bố trí địa điểm trong khu vực Khu di tích hoặc lân cận dành cho các cơ sở sản xuất hàng thủ công, các làng nghề trong tỉnh tham gia giới thiệu hoạt động sản xuất và bán sản phẩm lưu niệm cho khách du lịch như dệt thổ cẩm, đan lát, chế tác đá, gỗ, vẽ tranh…
Liên kết phát triển đa dạng các tua du lịch, trong đó
Mở rộng không gian các tuyến tham quan du lịch từ Khu di tích Kim Liên đến các di tích, danh thắng trong vùng, các làng quê của Nam Đàn…nhằm tạo cảm giác mới lạ để thu hút khách, Liên kết với các điểm du lịch trong tỉnh:
Theo tuyến quốc lộ 7: Vinh - Khu Di tích Kim Liên - Khu di tích lịch sử Truông Bồn - Vườn quốc gia Pù Mát;
Theo tuyến đường Hồ Chí Minh: Vinh - Khu Di tích Kim Liên - Khu di tích lịch sử Truông Bồn - Cột mốc số 0 đường chiến lược Hồ Chí Minh;
Theo tuyến quốc lộ 46: Cửa Lò - đền thờ Vua Quang Trung - Quảng trường Hồ Chí Minh - Khu di tích Kim Liên; Nhà lưu niệm Nguyễn Thị Minh Khai - Đài tưởng niệm Liệt sỹ Xô viêt Nghệ Tĩnh - Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Hồng Phong - Khu di tích Kim Liên…
Liên kết với các bảo tàng trong hệ thống Bảo tàng Hồ Chí Minh xây dựng tua du lịch theo chủ đề Hành trình theo chân Bác; Tua du lịch Về với miền đất của các danh nhân xứ Nghệ: Khu di tích Kim Liên - Nhà lưu niệm cụ Phan Bội Châu - Đền thờ và Miếu mộ Vua Mai - đền thờ Vua Quang Trung - Khu lưu niệm Nguyễn Du; Tua Du lịch về thăm quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh và các lãnh tụ tiền bối của Đảng: Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Hồng Phong - Khu di tích Kim Liên, Khu lưu niệm Tổng Bí thư Trần Phú, Hà Huy Tập…; Tiếp tục phối hợp triển khai tua du lịch Hành trình qua các Kinh đô Việt Cổ từ Đền Hùng (Phú Thọ) - Mê Linh (Vĩnh Phúc) - Cổ Loa, Thăng Long (Hà Nội) - Cố đô Hoa Lư (Ninh Bình) - Lam Kinh, Thành Nhà Hồ (Thanh Hóa) - Đền thờ Vua Mai, Khu di tích Kim Liên, đền thờ Vua Quang Trung (Nghệ An) - Cố đô Huế (Thừa Thiên Huế) - Tây Sơn (Bình Định)… Tương lai khi Thanh Thủy được nâng lên Cửa khẩu quốc tế sẽ hình thành tua du lịch quốc tế Theo dấu chân Bác từ Khu di tích Kim Liên - Bô ly Khăm xay (Lào) - Nakhon Phanôm - Uddon Thani (Thái Lan) theo quốc lộ 46.
Ba là: Về đào tạo nguồn nhân lực
Kiện toàn bộ máy lãnh đạo quản lý Khu di tích bảo đảm thực sự có năng lực và năng động, bổ sung các cán bộ được đào tạo về lĩnh vực du lịch; nâng cao chất lượng của các phòng, bộ phận chuyên môn, nghiệp vụ. Tiếp tục thực hiện cơ chế tuyển chọn và đào tạo đội ngũ thuyết minh viên, trong đó quan tâm đào tạo nâng cao trình độ ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh, tiếng Thái, tiếng Lào; định kỳ mở lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng hướng dẫn du lịch theo chương trình khung của Tổng cục Du lịch ban hành.
Định kỳ tổ chức cho cán bộ, viên chức tham quan nghiên cứu học tập kinh nghiệm mô hình tổ chức quản lý, điều hành hoạt động của các khu di tích ở trong nước và nước ngoài có điều kiện tương tự. Thực hiện việc thu hút cán bộ có chuyên môn giỏi về công tác tại Khu di tích theo chính sách thu hút cán bộ của tỉnh ban hành. Hàng năm mở các lớp tập huấn về văn hóa giao tiếp ứng xử và các văn bản quy định về hoạt động du lịch cho các hộ kinh doanh dịch vụ và cộng đồng dân cư trên địa
Bốn là: Về quảng bá xúc tiến sản phẩm du lịch
- Nâng cao chất lượng nội dung và hình thức các tập gấp, tờ rơi quảng bá giới thiệu Khu di tích Kim Liên, bảo đảm thông tin có chọn lọc về tiềm năng, các sản phẩm, tua tuyến tham quan du lịch của Khu di tích để cung cấp cho du khách. Xây dựng trang web riêng của Khu di tích Kim Liên với thông tin chi tiết hơn về các di tích, sơ đồ các tuyến điểm tham quan, hệ thống các dịch vụ, cập nhật về các sự kiện, hoạt động để khách du lịch dễ dàng tìm hiểu lựa chọn. Tăng cường quảng bá giới thiệu các sản phẩm văn hoá, du lịch của Khu di tích Kim Liên đến với đông đảo nhân dân và khách du lịch thông qua các sự kiện, các hội nghị, hội thảo tổ chức tại Nghệ An, các địa phương trong cả nước và nước ngoài; lắp đặt các biển quảng cáo tấm lớn, thông tin chỉ dẫn về Khu di tích Kim Liên trên các trục giao thông chính, sân bay Vinh, cửa khẩu Nậm Cắn… Định kỳ hàng năm phối hợp tổ chức mời các đoàn báo chí, các hãng lữ hành trong nước và quốc tế (famtrip) đến khảo sát Khu di tích để quảng bá xúc tiến sản phẩm và liên kết xây dựng các tua du lịch.
Năm là: Về đảm bảo an ninh, trật tự, bảo vệ môi trường và kiểm soát chất lượng sản phẩm, dịch vụ
Tăng cường sự phối hợp giữa lực lượng công an bảo vệ mục tiêu với chính quyền địa phương và Khu di tích để đảm bảo an toàn tuyệt đối các di tích, đảm bảo an ninh, trật tự cho khách du lịch đến tham quan. Chỉ đạo hướng dẫn các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ ở trong Khu di tích thực hiện việc niêm yết công khai giá cả các hàng hóa dịch vụ và bán theo giá niêm yết, bán sản phẩm hàng hóa có nguồn gốc xuất xứ, bảo đảm chất lượng. Hàng năm phối hợp mở các lớp tập huấn nâng cao nhận thức và kiến thức về văn hóa giao tiếp, ứng xử, an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm và tổ chức ký cam kết thực hiện cho các hộ kinh doanh dịch vụ cũng như nhân dân trong vùng. Bổ sung các biển báo, biển chỉ dẫn về bảo vệ môi trường; bố trí thêm các thùng rác công cộng, nhất là khu vực bãi đỗ xe, trên các tuyến tham quan. Có phương án thu gom, phân loại và xử lý rác thải tại các cụm di tích theo đúng quy định.
Sáu là: Về đầu tư phát triển hạ tầng và cơ sở kinh doanh dịch vụ
- Đẩy nhanh tiến độ dự án nâng cấp các trục đường giao thông từ quốc lộ 46 đến làng Sen và các hạng mục của dự án Bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử văn hóa Kim Liên gắn với phát triển du lịch. Bổ sung xây dựng nhà chiếu phim, biểu diễn nghệ thuật dân tộc xứ Nghệ với kiến trúc phù hợp cảnh quan chung của di tích làng Sen. Khẩn trương nâng cấp nhà vệ sinh công cộng ở khu vực bãi đỗ xe Khu mộ Bà Hoàng Thị Loan đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch; từng bước mở rộng quy mô nhà vệ sinh công cộng tại các di tích làng Sen, làng Hoàng Trù đủ khả năng phục vụ khách, kể cả mùa cao điểm.
Chỉnh trang hệ thống dịch vụ bán hàng lưu niệm, giải khát, chụp ảnh, bưu điện tại các di tích, xây dựng một số quầy bán hàng lưu niệm kết hợp phục vụ giải khát và các đặc sản địa phương dọc tuyến tham quan trong khu vực di tích và các hộ láng giềng theo kiến trúc nhà gỗ (hoặc tranh) truyền thống để tạo nét văn hóa độc đáo, đồng thời quy hoạch thu hút đầu tư Điểm dừng chân có nhà hàng ăn uống kết hợp mua sắm, có bãi đỗ xe rộng rãi thuộc địa bàn Nam Đàn để phục vụ khách du lịch trên tuyến quốc lộ 46, khách về thăm quê Bác và vùng phụ cận; khuyến khích xây dựng một số mô hình nhà hàng ăn uống dân dã theo kiểu chợ quê với các món ăn đặc sản của địa phương và trong vùng: bánh đúc Sa Nam, me Nam Nghĩa, dê Cầu Đòn, gà đồi, tương, cà,…cũng như một số món đặc sản nổi tiếng của Nghệ An như cháo lươn Vinh, hải sản Cửa Lò hoặc các sản vật của miền Tây để phục vụ khách du lịch về thăm quê Bác có nhu cầu ăn trưa tại Kim Liên. Đối với dịch vụ lưu trú, trước mắt phát triển một số mô hình nhà nghỉ dân dã (nghỉ tại nhà dân) trong khu vực cho phép của làng Sen, làng Hoàng Trù để phục vụ du khách có nhu cầu; từng bước nâng cao chất lượng các cơ sở lưu trú du lịch hiện có trên địa bàn Nam Đàn,
Bảy là:. Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về du lịch trên địa bàn
Ban hành văn bản quy định về công tác đảm bảo an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm trong hoạt động kinh doanh dịch vụ tại Khu di tích Kim Liên. Tích cực kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các quy định của pháp luật về an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm trong kinh doanh dịch vụ./.
Nguyễn Bảo Tuấn
Giám đốc KDT Kim Liên