Hơn 60 năm Khu di tích Kim Liên hình thành và phát triển, đó là khoảng thời gian không dài so với truyền thống lịch sử cha ông ta, song cũng không ngắn để giữ gìn nguyên trạng được các di tích gốc như các di tích ở Kim Liên. Cảm ơn các thế hệ cha anh đã dày công nghiên cứu, phục dựng được Khu di tích để ngày nay chúng ta tiếp tục giữ gìn, bảo quản, tôn tạo và phát huy tác dụng đón tiếp hàng triệu triệu lượt khách trong nước và quốc tế về thăm quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.
Hơn 60 năm Khu di tích Kim Liên hình thành và phát triển, đó là khoảng thời gian không dài so với truyền thống lịch sử cha ông ta, song cũng không ngắn để giữ gìn nguyên trạng được các di tích gốc như các di tích ở Kim Liên. Cảm ơn các thế hệ cha anh đã dày công nghiên cứu, phục dựng được Khu di tích để ngày nay chúng ta tiếp tục giữ gìn, bảo quản, tôn tạo và phát huy tác dụng đón tiếp hàng triệu triệu lượt khách trong nước và quốc tế về thăm quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.
Thời gian và năm tháng qua đi làm cho mỗi chúng ta từ một trẻ thơ trở thành người già cả. Song các di tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh dù trải qua bao năm tháng, dãi gió dầm mưa, khí hậu khắc nghiệt vẫn vẹn nguyên như thuở nào điều đó đã ghi nhận sự cố gắng không nhỏ của Cán bộ, viên chức và người lao động Khu di tích Kim Liên qua các thế hệ đặc biệt là những cán bộ làm công tác Bảo quản, trùng tu tôn tạo di tích.
Mỗi chúng ta ai cũng biết rằng việc bảo quản các di tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Kim Liên là vô cùng phức tạp, di tích đa số có kết cấu thảo mộc, dễ mối mọt, dễ cháy nổ, dễ biến dạng lại nằm trong vùng khí hậu nóng ẩm mưa nhiều cho nên việc bảo quản đặt ra là vô cùng nghiêm ngặt, đòi hỏi người làm công tác Bảo quản ngoài yếu tố năm vững chuyên môn còn phải có “tâm” coi ngôi nhà, mảnh vườn của gia đình Chủ tịch Hồ Chí Minh như của gia đình mình. Hằng ngày cán bộ Bảo quản ngoài thực hiện công việc quét dọn vệ sinh cảnh quan môi trường trong di tích họ còn phải chăm chút từ chiếc chiếu đơn sơ mộc mạc, lau chùi bộ phản, bộ ấm chén, cái mâm, đến guồng tơ, sợi chỉ tất cả đều đòi hỏi phải tỷ mẩn và cẩn trọng, nâng niu để giữ gìn vẹn nguyên những kỷ vật mà gia đình Bác để lại. Mùa mưa bão, ngoài sự ra sức chống chọi với thiên nhiên để giữ gìn di sản vẹn toàn, còn phải không quản độc hại tìm các hoá chất để phun vào các kết cấu của di tích để khắc chế sự phá hoại của các loài côn trùng, mối mọt đang chực chờ để gặm nhấm phá hoại di tích.
Các di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên có kết cấu không bền vững, hư hỏng là một tất yếu cho nên việc trùng tu tôn tạo cũng là một vấn đề nan giải và cấp thiết mang tính chất thường trực. Ví dụ như lợp tranh lá mía trước đây cứ 3 đến 4 năm mới thay một lần, nhưng hiện nay cây mía đã trở thành cây công nghiệp được quy hoạch theo vùng; cây mía chịu nhiều hoá chất để phát triển nên chất lượng lá cũng rất khó đảm bảo được như ngày xưa, việc thu gom vô cùng khó khăn. Những nghệ nhân để đánh tranh như ngày xưa không còn nhiều, nên để tìm được đối tác đánh tranh đúng theo yêu cầu là một việc cũng hết sức khó khăn vất vả và tốn nhiều kinh phí.
Việc thay thế các cấu kiện trong kiến trúc di tích cũng đặt ra nhiều vấn đề phức tạp, phải xây dựng đề cương trùng tu, phải nghiên cứu từng trang nhật ký thi công của các đợt trùng tu trước, phải tìm hiểu thực địa để tìm ra chủng loại gỗ mà di tích vốn có rồi mới tiến hành đặt mua, tìm thợ thi công có tay nghề tiến hành các khâu, khó khăn nhất là ngâm tẩm chế bản màu sắc để khi lắp ráp nó vào tổng thể di tích phải hài hoà với cấu kiện cũ, đó quả là một vấn đề phải dày công nghiên cứu.
Hơn nửa thế kỷ qua Khu di tích Kim Liên đã đón tiếp hàng chục triệu lượt khách tham quan trong nước và quốc tế, liên tục mở cửa 365/365 ngày cho nên để đảm bảo sự bền vững, ít biến dạng của sân nền đường là một điều hết sức khó khăn. Chúng tôi đã ứng dụng nhiều tiến bộ khoa học để để kéo dài tuổi thọ cho sân nền đường nhưng chưa đạt được kết quả và thành công thấp nên hiện nay vẫn áp dụng biện pháp thủ công để giữ nguyên hài hoà trong tổng thể cảnh quan di tích.
Thành quả của công tác Bảo quản và trùng tu tôn tạo di tích trong khuôn khổ của bài viết này khó có thể nói hết được. Đó đây còn có rất nhiều khiếm khuyết và thiếu sót, chúng tôi luôn cầu thị mọi người góp ý xây dựng song mỗi cán bộ, viên chức và người lao động Khu di tích Kim Liên qua các thế hệ vô cùng tự hào và phấn khởi vì đã góp phần nhỏ công sức của mình giữ gìn các di sản mà gia đình Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại cho quê hương. Đã đón tiếp được hàng chục triệu lượt người năm sau cao hơn năm trước hành hương về Khu di tích Kim Liên để chiêm ngưỡng những di sản đã chứng kiến sự ra đời của một vĩ nhân và những sinh hoạt của Người cùng với những người thân thuở thiếu thời, Người đã trở thành Anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, nhà văn hoá kiệt xuất.
Lâm Đình Hùng
Trưởng Phòng STKKBQ-TB