Trước lúc đi xa, Bác Hồ đã để lại cho Đảng ta, cho toàn thể đồng bào và chiến sỹ hai miền Nam - Bắc một bản di chúc lịch sử. Đó là những lời căn dặn cuối cùng của Bác, là những tình cảm và niềm tin của Bác đối với chúng ta ngày nay và các thế hệ mai sau: "Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên, nhi đồng,…."
Đoàn đại biểu lãnh đạo Trung ương, tỉnh Nghệ An thành kính tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh
Bác Hồ đi xa là tổn thất tinh thần to lớn với đồng bào chiến sĩ cả nước ta, cũng như đối với Khu di tích Kim Liên - nơi lưu giữ những kỉ niệm Bác Hồ ở quê hương và hai lần Người về thăm quê, sau khi Bác đi xa, để phục vụ du khách đến thắp hương viếng Bác, tỉnh Nghệ An đã quyết định lấy gian giữa của ngôi nhà được xây dựng từ năm 1964 theo thiết kế của kiến trúc sư nổi tiếng Nguyễn Như Tiếp để lập bàn thờ Bác, hai gian còn lại hai bên bàn thờ được trưng bày một số tài liệu và hình ảnh giới thiệu một số mốc lịch sử trong cuộc đời và sự nghiệp vẻ vang của Bác.
Đảng và Nhà nước ta luôn mong muốn Khu di tích Kim Liên - nơi lưu giữ những kỉ niệm về quê hương, gia đình thời niên thiếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh và hai lần người về thăm quê tại quê hương sẽ trở thành trung tâm văn hóa, chính trị tuyên truyền về Chủ tịch Hồ Chí Minh tấm gương sáng về lòng yêu nước thương dân, về tư tưởng trí tuệ, về nhân cách, đạo đức, lối sống cho các thế hệ Việt Nam và bầu bạn quốc tế.
Cuối năm 1969, Bộ chính trị, Trung ương Đảng đã quyết định xây dựng nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại quê hương. Ngôi nhà được khánh thành nhân dịp kỉ niệm 80 năm ngày sinh của Bác (19/05/1970). Du khách sau khi tham quan ở các di tích rồi về Nhà tưởng Niệm thắp hương cho Bác. Sau một thời gian sử dụng dài cộng thêm khí hậu mưa, bão, nắng nóng khắc nghiệt, nên Ngôi nhà đã xuống cấp. Được sự đồng ý của các cấp có thẩm quyền năm 1988, hướng tới kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, lực lượng vũ trang Quân khu 4 đã tiến hành tôn tạo, nâng cấp nhà tưởng niệm Bác Hồ.
Nhân dịp kỉ niệm 110 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2000). Tỉnh ủy Nghệ An đã quyết định nâng cấp mở rộng nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nhằm Bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên đã được thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Năm 2020 tỉnh Nghệ An đã đầu tư xây dựng mới nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh đồng bộ về kiến trúc cảnh quan với tổng thể Khu di tích đúng với quy hoạch được phê duyệt, trở thành một điểm sinh hoạt lý luận chính trị, giáo dục đạo đức cách mạng, phong cách, lối sống và tư tưởng Hồ Chí Minh, phát huy truyền thống yêu nước, khơi dậy lòng tự hào dân tộc, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh, tham quan du lịch của nhân dân, điểm du lịch văn hóa hấp dẫn gắn với giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của huyện Nam Đàn và của Tỉnh Nghệ An.
Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh được xây dựng ngay trên nền đất cũ của nhà tưởng niệm hiện có diện tích khoảng 200m2. Được làm bằng gỗ Đinh hương, quả trên kiểu tàu đao, chồng diêm 2 tầng 8 mái gồm 5 gian, 2 chái kết hợp hành lang xung quanh. Hệ thống cột gồm 48 cột, hành lang rộng 1,45m, chiều cao công trình là 11,97m. nền nhà lát gạch, mái lợp ngói mũi hoa sen ... Hệ thống cửa bằng gỗ Đinh hương quả lớn kiểu bức bàn ván bưng thượng song hạ bản. Nhà tưởng niệm được xây dựng cao ráo, thông thoáng, trở thành một công trình văn hóa tâm linh hài hòa, thoáng đẹp như ngày hôm nay để đáp ứng với các nghi lễ tưởng niệm.
Tại gian giữa trên bàn thờ là pho tượng bán thân của Chủ tịch Hồ Chí Minh do nhà điêu khắc Trần Văn Lắm tạc tượng Người năm 1964. Bức tượng Bác được làm bằng đồng nặng 650 Kg, phía sau tượng Bác được ốp bằng các phiến đá màu đỏ có Quốc kỳ và Đảng kỳ. Ban thờ của Bác Hồ được lập cùng các đồ tế khí theo phong tục địa phương giản dị, Phía trước bàn thờ là nơi cho khách dâng lễ, hoa thơm, quả ngọt lên anh linh Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Từ ngày Bác về với thế giới Người hiền đến nay, nhà tưởng niệm Bác Hồ ở Kim Liên không lúc nào ngừng khói hương, hàng năm nơi đây đón hàng triệu du khách đến tham quan, tưởng niệm. Đây cũng là nơi thường xuyên tổ chức các nghi lễ dâng hoa, dâng hương, báo công tưởng niệm Người của các đoàn khách cấp cao của Đảng, Nhà nước ta và bầu bạn Quốc tế, các tổ chức cơ quan, đơn vị, địa phương trong cả nước, các nghi lễ như kết nạp Đảng, Đoàn, Đội, lễ tuyên dương các điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, lễ xuất quân lên đường nhập ngũ, lễ cưới của nam nữ thanh niên... Số lượng đoàn làm lễ tưởng niệm từ năm 2012 đến hết năm 2021 có 5.170 đoàn.
Xung quanh nhà tưởng niệm là khuôn viên rộng trên 3 ha. Tại đây có nhiều cây do các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và nhà nước và bạn bè Quốc tế trồng lưu niệm: Cây vải của cố Tổng Bí thư Lê Duẩn, cây đa của cố Tổng Bí thư Trường Chinh, cây Phượng của cố Tổng Bí thư Đỗ Mười, cây đa của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, cây vú sữa của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng, cây hồng xiêm của cố Chủ tịch nước Lê Đức Anh, cây bồ đề của cố chủ tịch nước Trần Đại Quang, cây vú sữa của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, cây xoài của cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cây phượng của bà Ta - Nhi - a đại sứ Cu Ba, cây xoài đại sứ Nga...
Trong hành trình tham quan Khu di tích Kim Liên - Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh là một điểm nhấn quan trọng, gây được nhiều cảm xúc, nhiều ấn tượng. Trong không khí linh thiêng dâng nén hương thơm lên bàn thờ của Bác như một nhịp cầu kết nối hai thế giới hữu hình và vô hình, ai đến nơi đây đều bày tỏ niềm tin và tấm lòng thành kính, biết ơn sâu sắc đối với Bác Hồ kính yêu: "Người ta không thể trở thành Hồ Chí Minh nhưng ở Người mỗi chúng ta đều có thể học một số điều" (Châu Đại Dương).
Có thể nói ai đến Khu di tích Kim Liên, đến với Bác cũng đều như nguyện hứa với Người luôn nỗ lực phấn đấu, phát huy cao hơn nữa tinh thần đoàn kết thống nhất trong Đảng, trong nhân dân, biến tình cảm và lòng tự hào của mỗi người trở thành những hành động cách mạng cụ thể, thiết thực, cùng chung sức, chung lòng phấn đấu xây dựng quê hương, đất nước ngày càng phát triển, đời sống nhân dân ấm no, hạnh phúc, bình đẳng, tiến bộ như sinh thời Bác hằng mong muốn.
An Vinh